ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ
ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Θέμα: «Η Δυναμική των Σχέσεων στην Οικογένεια».
Εισηγητής: Σπύρος Λούτσος, Ψυχοπαιδαγωγός, Ομαδικός Αναλυτής, Ιδρυτικό μέλος του Οργανισμού, μέλος της International Association of Group Psychotherapy and Group Processes, της British Psychological Society και του Association of Therapeutic Communities. Αιγινήτου 2 & Απ. Παύλου, Θησείο 11851, Τηλ.: 210 3464188, 6974802014, Ε-mail: sloutsos@otenet.gr
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Όλες οι θεωρίες συμφωνούν πως η οικογένεια εξελίχθηκε από τις απλές μορφές σε πιο σύνθετες, από την εκτεταμένη στην πυρηνική και πλέον στον περιορισμό των λειτουργιών, οι οποίες γίνονται από άλλους οργανωμένους κοινωνικούς θεσμούς, όπως το σχολείο, η δικαιοσύνη, η εκκλησία.
Σε ό,τι αφορά τη δομή μιας οικογένειας διακρίνουμε τρεις περιπτώσεις: μονογαμικές, πολυγαμικές και μονογονεϊκές. Έχει αρχίσει και εξαπλώνεται πολύ τα τελευταία χρόνια η μονογονεϊκή (ένας γονιός με τη φροντίδα των παιδιών λόγω διαζυγίου ή γέννηση εξώγαμων παιδιών).
Η κατανομή των ρόλων μέσα στην οικογένεια είναι ένα σημαντικό διαφοροποιητικό στοιχείο γιατί επηρεάζει τη συμπεριφορά των μελών και τις σχέσεις μεταξύ τους. Η κατανομή διαμορφώνεται ανάμεσα σε δυο πόλους ανάλογα με το ποιός γονέας κυριαρχεί μέσα στην οικογένεια και μπορεί να χαρακτηριστεί πατριαρχική, μητριαρχική ή ενδιάμεση. Η κατανομή των ρόλων έχει μεγάλη επίδραση στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των παιδιών.
Μια πολύ σημαντική παρατήρηση είναι ότι στις σύγχρονες οικογένειες το παιδί απέκτησε πρωταγωνιστικό ρόλο και οι σύζυγοι που αποφασίζουν να ζήσουν μαζί εναποθέτουν τις επιδιώξεις ζωής και τις προσδοκίες επάνω στα παιδιά τους. Οι ρόλοι μοιραία διαφοροποιούνται από τη δεδομένη πλέον έξοδο της γυναίκας από το σπίτι προκειμένου να εργαστεί. Συνυπάρχει το παλιό με το καινούριο. Η γυναίκα έχει αναλάβει καινούριες υποχρεώσεις, ενώ διατηρεί και τον παραδοσιακό της ρόλο στο σπίτι. Αντίθετα, ο άνδρας συνεχίζει να στηρίζει οικονομικά την οικογένεια αλλά δεν συμμετέχει σε περαιτέρω δραστηριότητες της οικογενειακής ζωής.
Πάντως όποια μορφή και δομή και αν έχει λάβει η οικογένεια δεν παύει να είναι ένας θεσμός που παρέχει τις περισσότερες δυνατότητες και τις καλύτερες συνθήκες για το μεγάλωμα ενός παιδιού.
Αποτελεί γενική παραδοχή ότι η οικογένεια είναι και λειτουργεί ως μια μικρή ομάδα με τρία τουλάχιστον μέλη, τα οποία αλληλεπιδρούν και αλληλοεξαρτώνται κοινωνικά και ψυχολογικά για την ικανοποίηση αναγκών, την επίτευξη κοινών στόχων ή τη συναινετική επικύρωση στάσεων και αξιών. Οι σκοποί και η λειτουργία της οικογένειας προσδιορίζουν και σφραγίζουν τη συμπεριφορά των ατόμων μέσα στην κοινωνία.
Στην ελληνική οικογένεια διαπιστώνεται ότι εξακολουθεί να υπάρχει ισχυρή επίδρασή της στο παιδί. Χαρακτηριστικό είναι η παιδοκεντρικότητα, η εσωστρέφεια και η οικογενειοκεντρικότητα στον τρόπο που μεγαλώνουν τα παιδιά καθώς σπάνια παίζουν με συνομήλικα έξω από σπίτι. Η απομονωμένη σύγχρονη πυρηνική οικογένεια καλείται να αντιμετωπίσει πολλές δυσκολίες χωρίς να είναι προετοιμασμένη κατάλληλα και χωρίς ουσιαστική υποστήριξη. Η διαφύλαξη της ‘ιδιωτικής ζωής’ προβλήθηκε σαν ύψιστο ‘αγαθό’ και δικαίωμα. Πολλές φορές όμως στρέφεται κατά της κοινωνικής συνοχής αλλά και έμεσσα κατά των μελών της αφού αντιμετωπίζουν σε στενό και οικογενειακό πλαίσιο όλα τα προβλήματα. Οι γονεϊκοί ρόλοι διαχέονται και συγκρούονται και η ανταπόκριση των γονεών στις επαγγελματικές, κοινωνικές και οικογενειακές απαιτήσεις καταντά σχεδόν αδύνατη.
Οι υγιείς οικογενειακές σχέσεις έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
• Η υγεία και η ποιότητα των σχέσεων στην οικογένεια είναι μεταβλητή κατάσταση.
• Οι οικογενειακές σχέσεις είναι υγιείς όταν έχουν ισορροπημένη «δοσολογία» αγάπης και ελευθερίας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Κατάκη, Χ. (1984) Οι τρεις Ταυτότητες της Ελληνικής Οικογένεια. Αθήνα: Κέδρος.
Ρήγα, Β. κ.α. (2006) Οι Κοινωνικές Αναπαραστάσεις για την Οικογένεια Σήμερα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Σακκάς, Β. (2002) Μαθησιακές Δυσκολίες και Οικογένεια. Αθήνα: Ατραπός
Skynner, R. (2003) Θεραπεία Οικογένεια. Η ομαδικαναλυτική προσέγγιση ως ανοιχτό σύστημα, (Μετάφραση, Τσέγκου Αλ.). Αθήνα: Σαββάλας.
Skynner, R. (1998) Οικογενειακές Υποθέσεις, (Μετάφραση Παπασταύρου Αν.). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Skynner, R. & Cleese, J. (1989) Οικογένεια, η σύγχρονη Οδύσσεια, (Σεϊτανίδη Μ.). Αθήνα: Κέδρος.
Skynner, R. (1990) In Exploration With Families, Group Analysis and Family Therapy. London: Routldege.
