ΑΝΟΙΧΤΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ
Ο ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΜΙΑΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ:
θεραπευτής, υπηρέτης, συγκαλών, ακολουθών, ερμηνευτής ή υποστηρικτής;
Εισηγητής: Θοδωρής Βαλαμουτόπουλος, Ειδικευόμενος Ψυχίατρος, Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Ομαδικός Ψυχοθεραπευτής, Μέλος της Παιδείας Ομαδικών Αναλυτών της HOPE in GA και της International Association of Group Psychotherapy and Group Processes (IAGP). Ήλιδος 14, Αμπελόκηποι, τηλ: 6977 80 74 62, e-mail:valamoutop@panafonet.gr
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Σε όλη τη διάρκεια του έργου του, ο Foulkes προσπάθησε να ορίσει τα χαρακτηριστικά του ρόλου του θεραπευτή στην ομαδική ανάλυση. Χρησιμοποίησε τον όρο του Adorno «conductor» για να περιγράψει την πολύπλοκη εργασία του ομαδικού αναλυτή με την κυμαινόμενη τοποθεσία της εξουσίας στις ομάδες. Διατηρώντας μια ισορροπία ανάμεσα στους διαφόρους ρόλους, όπως ενεργητικότητα – παθητικότητα, διαφάνεια – αδιαφάνεια ή ικανοποίηση – ματαίωση (Rutan & Stone), καθώς και ανάμεσα στις διαφορετικές εστίες της προσοχής του, η στάση του συντονιστή έχει τεράστιες επιπτώσεις τόσο σε μεταβιβαστικό όσο και ρεαλιστικό επίπεδο. Είναι άραγε η λειτουργία του «πρώτου υπηρέτη» της ομάδας αντίθετη στην ηγεσία της? Πού συναντιέται η ερμηνευτική λειτουργία μιας «πατρικής φιγούρας» με τον υποστηρικτικό ρόλο μιας «μητέρας»? Η σχεδίαση του περιγράμματος, η κατά προσέγγιση περιγραφή έναντι του «καθορισμού» του ρόλου του συντονιστή, είναι αναγκαιότητα και όχι προτίμηση. Κατά συνέπεια, η περιγραφή της ίδιας της ουσίας της ομαδικής ανάλυσης, πρέπει να συμπεριλάβει διαφορετικά θεωρητικά σώματα, συμπέρασμα στο οποίο ο ίδιος ο εμπνευστής της είχε καταλήξει.
Ο Foulkes στο Therapeutic Group Analysis, σκιαγραφεί τον ομαδικό αναλυτή ως συντονιστή πάνω, σε 3 άξονες: Τι είναι, τι αντιπροσωπεύει και τι κάνει.
Πρώτα από όλα ο συντονιστής είναι ο διαχειριστής της ομάδας, μεταφράζοντας τον όρο administrator. Αυτός καθορίζει τα δομικά στοιχεία της ομάδας.
Ταυτόχρονα, ο συντονιστής είναι ο αναλυτής της ομάδας.
«Πρέπει να γνωρίζει πως ασχολείται με ανθρώπινα προβλήματα τα οποία μοιράζεται μαζί τους (με τα μέλη). Αυτό που αναμένεται από αυτόν είναι ότι είναι ικανότερος από αυτούς να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα, προς το παρόν». (Foulkes, 1948).
Αντιλαμβανόμενος το περιορισμένο των δυνατοτήτων του ως άνθρωπος, πρέπει να απέχει από τη συνήθη φαντασίωση της ομάδας πως είναι ένας παντογνώστης ηγέτης, ένας παντοδύναμος πατέρας με μαγικές ικανότητες. Η διάψευση της φαντασίωσης αυτής, γεγονός αναπόφευκτο μέσα στη διαδικασία της θεραπείας, απαιτεί από τον συντονιστή την αναγνώριση, πως στην Ομαδική Ανάλυση, η ομάδα είναι ο ενεργός παράγοντας για την ψυχικά αλλαγή των μελών.
Ο Foulkes προτείνει την αναλυτική στάση αν και διαφορετική από την αντίστοιχη ψυχαναλυτική. Ο συντονιστής είναι σε επαφή με την ομάδα ως όλον και πρέπει να αισθάνεται τι έχει αυτή ανάγκη: «είτε ενθάρρυνση, είτε διαβεβαίωση, ερεθίσματα, σταθεροποίηση ή ενθουσιασμό» όπως λέει το ’48.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) Agazarian, Y.M. (1994) ‘Development and the systems-centred group’, in Schermer and Pines (eds), Ring of Fire, Routledge, London
2) Bion, W. (1961) ‘Experiences in Groups’, Basic Books, New York
3) Berne, E. (1964) ‘Games People Play’, Penguin Books, London
4) Blackwell, D. (2000) ‘The psyche and the system’, in Brown and Zinkin (eds), The Psyche and the Social World, Jessica Kingsley publishers, London
5) Brown, D and Zinkin, L. (2000) ‘The psyche and the social world’, in Brown and Zinkin (eds), The Psyche and the Social World, Jessica Kingsley publishers, London
6) Dalal, F. (1998), ‘Taking the Group Seriously: Towards a Post- Foulkesian Group Analytic Theory’, Εκδόσεις Κανάκη, Αθήνα
7) Foulkes, S.H. (1964) ‘Therapeutic Group Analysis’, Maresfield Reprints, London
8) Foulkes, S.H. (1948) ‘Introduction to Group Analytic Psychotherapy’, Karnac Books, London
9) Foulkes, S.H. (1975) ‘Group Analytic Psychotherapy’, Karnac Books, London
10) Ganzarain, R. (1989) ‘Object Relations Group Psychotherapy’, International Universities Press, Madison
11) Hopper, E. (2000) ‘ From Objects and Subjects to Citizens: Group Analysis and the Study of Maturity’, Group Analysis 33:29-34
12) Hinshelwood, R.D. (1994) ‘Attacks on the reflective space’, in Schermer and Pines (eds), Ring of Fire, Routledge
13) Joannidis, C. (2000) ‘Sharing the Unconscious Phantasy: The Therapist’s Emotional Reaction to the Group as a Whole’, Group Analysis 33: 209-220
14) Le Roy, J. (2000) ‘Group Analysis and Culture’, in Brown and Zinkin (eds), The Psyche and the Social World, Jessica Kingsley publishers, London
15) Nitsun, M. (1996) ‘The Anti-Group’, Routledge, London
16) Nitsun, M. (2001) ‘Towards a Group-Analytic Approach to Individual Psychotherapy’, Group Analysis 34: 473-483
17) Pines, M. (2000) ‘The group-as-a-whole’, in Brown and Zinkin (eds), The Psyche and the Social World, Jessica Kingsley publishers, London
18) Schermer, V.L. (1994) ‘ Between theory and practice, light and heat’, in Schermer and Pines (eds), Ring of Fire, Routledge, London
19) Schlapobersky, J. (2000) ‘The language of the group’, in Brown and Zinkin (eds), The Psyche and the Social World, Jessica Kingsley publishers, London
