ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ
ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Θέμα: «Πλαστικότητα ψυχής και εγκεφάλου. Μια προσέγγιση με oμαδικοαναλυτικό χαρακτήρα».
Εισηγήτρια: Κατερίνα Μελά, Νευρολόγος, Ομαδική Αναλύτρια, Ιδρυτικό Μέλος του Οργανισμού, Πλήρες Μέλος της Group Analytic Society και της International Association of Group Psychotherapy and Group Processes, Τηλ: 6932470944, Αρτάκης 44, Άνω Νέα Σμύρνη, e-mail: catherine_mela@yahoo.gr
«fire together, wire together»
«Ότι πυροδοτείται μαζί, μαζί συνδέεται»
…Πλαστικότητα ορίζουμε ως έννοια την αντίθετη απο εκείνη της μη ευκαμψίας….
Η έννοια της πλαστικότητας εισάγει και προτείνει ένα ολοκαίνουριο και νευροβιολογικά ενήμερο αλλά και εφαρμόσιμο μοντέλο στην ψυχοθεραπεία το οποίο αντανακλά εως την δυναμική φύση της αλληλεπίδρασης των γονιδίων του ανθρωπίνου οργανισμού όσο και του περιβάλλοντος του.
Η πλαστικότητα δεν αποτελεί «προνόμοιο» μόνο του εγκεφάλου αλλά και όλων των οργάνων του ανθρωπίνου σώματος, προσεγγίζοντας υπό αυτό το οπτικό πρίσμα την ολιστική τοποθέτηση του Kurt Goldstein σύμφωνα με την οποία ο ανθρώπινος οργανισμός συμπεριφέρεται «ως ενιαίον όλον» και όχι ως μία μεμονωμένη αλληλουχία των διαφοροποιημένων τμημάτων του.
Κατά συνέπεια το σύμπτωμα δεν θα γίνει σωστά κατανοητό αν εκτιμηθεί ως προιόν της μεμονωμένης πάθησης ή βλάβης αλλά μόνο εάν ειδωθεί ως κάποια εκδήλωση του οργανισμού «ως όλον».
Ατυχώς στην ιστορία της Ψυχιατρικής ενέκειψε πόλωση μεταξύ των βιολογικά και των ψυχοδυναμικά προσανατολισμένων θεραπευτών όπου η προσέγγιση της ψυχής και του σώματος όπως και η θεραπεία τους {φαρμακολογική ή ψυχοδυναμική) αποτελούσαν τους δύο πόλους της διαμάχης βασισμένη στον Καρτεσιανό δυισμό της ψυχής και του σώματος.
Πολύ πιο μπροστά (στον χρόνο και τον χώρο) και αφήνοντας στον παρελθόν ακόμα και την κατακερματισμένη θεώρηση των νευρολόγων και νευροφυσιολόγων περί χαρτογράφησης του εγκεφάλου, γεφυρώνοντας την διχοτόμηση της ψυχής και του εγκεφάλου και εκτιμώντας ως ομοειδή τα τμήματα του εγκεφάλου, η Ενέργεια υπό την μορφή των μεταβατικών της φάσεων (Transitional Phases of Energy of Brain Mechanics) εισάγει μια ολιστική προσέγγιση οργάνων και γεγονότων.
Η ύλη της νόησης κατά τον James Clerk Maxwell διέπεται από τον νόμο ότι οι μόνοι νόμοι της ύλης είναι εκείνοι τους οποίους πρέπει να κατασκευάσει ο νούς μας και οι μόνοι νόμοι του νού μας κατασκευάζονται από την ύλη…
Ο William James αναφέρθηκε στο «κάτι συγκεκριμένο που συμβαίνει όταν σε μια ορισμένη κατάσταση του εγκεφάλου αντιστοιχεί μια ορισμένη (συν)ειδησιακή κατάσταση».
Η έννοια του «κοινωνικού εγκεφάλου (Social Brain) εμπεριέχει και το νευρωνικό ψηφιακό μοντέλο (νευροφυσιολογική απάντηση του νευρώνα ή «σιωπή») αλλά επίσης και το αναλογικό μοντέλο της διαμεσοκυττάριας επικοινωνίας σε νευροανοσολογική ακολουθία, αποσκοπώντας στην ταχύτατη λειτουργική προσαρμογή του εγκεφάλου στο ίδιο του το σώμα αλλά και στoν περιβάλλοντα χώρο του.
Ο εγκέφαλος κατά Foulkes (Foulkesisian Brain) σαν ένα γλυπτό διαμορφώνεται και αναδυκνείεται από και προς τον περιβάλλοντα κόσμο (οργανικό, ενεργειακό και κοινωνικό) καθώς διέπεται από την θεμελιώδη προσαρμοστική ικανότητά του.
Η ομαδικοαναλυτική προσέγγιση της πλαστικότητας του νου, της ψυχής και του εγκεφάλου ως ενιαίο όλον μοναδικά περιγράφεται απο τον Patrick de Maré ως praxis δηλαδή ώς το δυναμικό ή η δράση η οποία προκύπτει όταν ο σωματικός, φυλετικός εγκέφαλος (matter
Ως Πλαστικότητα του εγκεφάλου (Brain Plasticity) ορίζουμε την ικανότητα του εγκεφάλου αλλά και ολόκληρου του νευρικού ιστού να τροποποιείται, να μεταβάλλεται αλλά και να προσαρμόζεται σε επίπεδο δομικό αλλά και λειτουργικό στα ερεθίσματα του ανθρωπίνου σώματος όσο και του περιβάλλοντός του. Καθορίζεται επιπλέον από ένα δυναμικό διαδίκτυο νευρώνων με συνοδές νευρωνικές συνδέσεις αλλά και συνάψεων οι οποίες ακατάπαυστα στον χρόνο μέσω και της συνεισφοράς των δενδριτικών απολήξεων εκάστου νευρώνα δημιουργούν νέες συνδέσεις ή αλλοτε διακόπτουν την επικοινωνία καταστρέφοντας παλιότερες.
Οι αλλαγές της πλαστικότητας του εγκεφάλου αντιστοιχούν στην δυναμική διαδικασία της νευρωνικής επικοινωνίας του ανθρώπου με το εσωτερικό (δηλ κάθε όργανο του σώματος) αλλά και το εξωτερικό περιβάλλον του.
Με αυτόν τον τρόπο εγκαθίσταται ένας «διάλογος» σε επίπεδο νευρομεταβιβαστών δηλαδή ουσιών του εγκεφάλου οι οποίες με τρόπο βιοχημικό, ανοσολογικό καθώς και ορμονικό ο οποίος καθορίζει την δραστηριότητα των νευρώνων τροποποιώντας την νευροφυσιολογική τους ετοιμότητα δηλαδή το αν αυτός θα αντιδράσει κάνοντας νέες συνδέσεις επικοινωνίας ή θα «σωπάσει» απενεργοποιώντας κάποιες άλλες.
Με αυτήν την οπτική γίνεται πιο αντιληπτό το γιατί και το πώς οι εξωγενείς παράγοντες μπορούν να επιδράσουν στην λειτουργική οργάνωση του εγκεφάλου σε μια κατάσταση όμως όπου θα ελαχιστοποιηθεί η διαταραχή της εργονομίας του, δηλαδή της εργονομικά ορθής λειτουργίας του νευρικού συστήματος.
Στην παρούσα εισήγηση θα προταθούν συνοπτικά πέντε επίπεδα προσέγγισης της έννοιας της πλαστικότητας ώς ένα ενιαίο μοντέλο με κλινική και αποδεδειγμένη ερευνητικά εφαρμογή σε ψυχοσωματικές παθήσεις στον χώρο της ομαδικής ανάλυσης. Τα παρακάτω επίπεδα περιγράφονται, αναλύονται και διακρίνονται σε
• Ανθρώπινο (σύμφωνα με το πρότυπο των Koukkou & Lehmann)
• Νευρωνικό (ψηφιακό και αναλογικό με έμφαση στις έννοιες της Εγκεφαλικής, Νευρωνικής, Κυτταρικής, Συναπτικής πλαστικότητας)
• Ενεργειακό (Quantum brain)
• Ομαδικοαναλυτικό (Social Brain, Foulkesian Brain)
• Ψυχονευροανασολογικό
Ίσως τα παραπάνω γίνουν λίγο πιο κατανοητά αν φανταστούμε ταυτόχρονα ένα πεδίο
1. Ανθρώπων που συμπεριφέρονται με βάση τα φυσικά και κοινωνικά υποσυστήματά τους (με μνήμες εθνών, πατρίδων, φυλών)
2. Νευρώνων που εκφορτίζονται συνεχώς σε μία ζώνη συναπτικής «φωτιάς»
3. Ανταλλαγής ενεργειακών πακέτων και μετουσίωσης τους σε ύλη και vice versa σε ενέργεια
4. Ανθρώπων που ως κομβικά σημεία επικοινωνούν και συνυπάρχουν στο ματριξιακό πεδίο της ομάδας και μεταμορφώνονται ή/και μεταδιαδράτουν («transformaction», Pines, M.,Granada 2007, Summer Academy of the IAGP)
5. «καυτού»κοκτέιλ ορμονών και αναρίθμητων ιπποκράτειων χυμών σ’ένα ποτήρι με σχήμα εγκεφάλου που προκαλεί μέθη και λήθη των ίδιων των γονιδιακών μας αναμνήσεων…
….«Ότι πυροδοτείται μαζί, μαζί συνδέεται»…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Ansermet, F. & Magistretti, P. (2007) «Biology of Freedom» London: Karnac Books.
2. Bruel-Jungerman, E.et al. (2007) «Brain Plasticity Mechanisma and Memory: A Party of Four» Neuroscientist 2007;13;492
3. Ceccato-Boltes, R. & Chadi, G. (Aug 2007) The Importance of Neuronal Stimulation in CNS plasticity and neurorehabilitation strategies. Functional Neurology2007;22(3);137-143
4. Chevaleyre, V. (2007) Endocannabinoid-mediated long-term plasticity requires cAMP/PKA signaling and RIM1a Neuron54; 801-812
5. Chroussos, G. P. et al (2005) Serum IL-6 levels in hospitalized children and the adolescents after motor vehicle accidents. The role of emotional stress. The 16th Meeting of the International Society of Neuroimmunomodulations, Athens.
6. Cosentino, M. (2005) Intracellular Catecholamines and Immune Regulation. The 16th Meeting of the International Society of Neuroimmunomodulations, Athens.
7. Darby, D. & Walsh, K. (2005) Neuropsychology. A Clinical Approach. Toronto: Elsevier Churchill Livingstone
8. de Maré, P. (1999) The Millennium and the Median Group. (Abstract distributed by the author).
9. de Maré, P., Pipper, R. & Thompson, S. (1991) Koinonia: From Hate through Dialogue to Culture: In the Large Group. London: Karnac Books.
10. de Maré, P. (1996) ‘Kith, Kin and Koinonia’, Lecture in Hellenic Association of Group Analysis and Psychotherapy, Athens.
11. Edelman, G. (1992) Bright Air, Brilliant Fire, Basic Books Inc
12. Falaras, V. (1999) The Psychoanalytic Process. Athens: Ellinika Grammata
13. Foulkes, S.H. (1964) Therapeutic Group Analysis, London: G. Allen & Unwin.
14. Foulkes, S.H. (1948) Introduction to Group Analytic Psychotherapy. London: Marsfield Library.
15. Foulkes, S.H. (1975) Group Analytic Psychotherapy. Methods and Principles. London: Marsfield Library.
16. Foulkes, S.H. & Antony E.J. (1957) Group Psychotherapy. The Psychoanalytic Approach. London: Marsfield Library.
17. Foulkes, S.H. (1975) Group Analytic Psychotherapy – Method and Principles. London: Gordon and Breach, Reprinted London: Karnac, 1986.
18. Foulkes, S.H. (1990) Selected Papers. Psychoanalysis and Group Analysis, edited by Foulkes, London: Karnac Books.
19. Kritikou, A.M. (2000) ‘Hellenism Group-Analytic Training and the Median Group’, Group Analysis 33(1):63-75.
20. Kaplan-Solms, K. & Solms, M. (2000) Clinical Studies in Neuro-Psychoanalysis: Introduction to a Depth Neuropsychology. Madison, Connecticut: International Universities Press, Inc.
21. Καπρίνης, Γ., Καραβάτος, Θ. & Τζαβάρας, Θ. (1987) Κείμενα Νευροψυχολογιας. Θεσσαλονίκη: Συγχρονα Θέματα
22. Koob, G. F., Le Moal (1997) ‘Drug Abuse: Hedonic Homeostatic Dysregulation’, Science 278 (5335): 52-58.
23. Kennard, D. et al (1993) A Work Book of Group Analytic Interventions, New York: Routledge.
24. Mitschell, S. & Black, M. (1995) Freud and Beyond, New York: NY Basic Books.
25. Mela, C. & Kritikou, M. (2006) «Group Analytic Network and Brain Mechanics. The Foulkesian aspect of the Brain Plasticity». 16th International Congress of Group Psychotherapy. Brazil.
26. Mela, C. & Kritikou, M. (2006) «Group-Analytic matrix and brain plasticity. Clinical psychotherapeutic examples and a possible common mechanism modifying.
27. Moutsopoulos, H. (1990) Autoimmune Rheumatic Diseases. Athens. Litsas, Medical Publications.
28. Nanopoulos, V. D. (1995) Theory of Brain Function, Quantum Mechanics and Superstrings. Neurotranmission.» 16th International Congress of Group Psychotherapy. Brazil
29. Pavlidis, N. & Chirigos, M. (1984) «The effect of Several Hormones and Stress on Macrophage Tumoricidal Function» .Proc.1st Intern. Workshop on Neuromodulation. National Institute of Health, Bethesda. U.S.A.
30. Pizani, R. (2000) Elementi di Grupoanalisi. Il Grupo Picollo ed Idermedio. Edizioni Universitarie Romane.
31. Pines, M. & Schermer, V. (1994) «Ring of Fire» London: Routledge
32. Pines, M. (1981) «Mirroring in Group Analysis as a Developmental and Therapeutic Process» In Lear T.E. (1984) «Spheres of Group Analysis», 119-137, London: G.A.Society Public
33. Pines, M. (1983) «The Contribution of S.H. Foulkes to Group Therapy» (p 265-285).
34. Pines, M. (1983) The Evolution Of Group Analysis,265-285,London. Routledge ed
35. Post, R., Trimble, M. & Pippenger, C., (1989) Clinical Use of Anticonvulsants in Psychiatric Disorders, Demos Publ. New York, NY. 10010. S26-S32.
36. Solomon, G. (1987) Psychoneuroimmunology: «Interactions Between Central Nervous System and Immune System. Neuromodulation.» New York. NY. USA Allan Liss Inc
37. Schneider, S. & Weinberg, H. (2003) ‘The Large Group Re-Visited. International Library of Group Analysis. Jecika Kingsley Publishers. London and New York.
38. Spiegel, D. (1996) «Cancer and Depression» Br J Psychiatry Suppl 30:109-116.
39. Selye, H. (1976) Stress in Health and Disease, Boston. Butterworths
40. Υφαντής, Θ. (2006) Η Ψυχοδυναμική Ψυχιατρική στην Κλινική Πράξη. Βήτα Ιατρικές Εκδόσεις ΜΕΠΕ.
