ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ
ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Θέμα: «Ομαδικές Παρεμβάσεις στη Σχολική Κοινότητα».
Εισηγήτρια: Μαρία Πελεκανάκη, Κοινωνική Λειτουργός, Ομαδική Αναλύτρια, Επιστημονικά Υπεύθυνα Κέντρου Πρόληψης Δήμου Περιστερίου «Οδοιπορικό», Απόφοιτος της Παιδείας Ομαδικών Αναλυτών της HOPE in GA. Καποδιστρίου 9, Αιγάλεω 12241, Τηλ: 6973403161, Ε-mail: mariaplkn@hotmail.gr
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Το Σχολείο θεωρείται θεμελιώδης θεσμός της ελληνικής κοινωνίας και είναι ο βασικός φορέας της εξέλιξης της κοινωνικοποίησης των παιδιών. Το γεγονός ότι στην σχολική κοινότητα συγκεντρώνεται το σύνολο σχεδόν των παιδιών, η καθημερινή και πολύωρη επαφή των εκπαιδευτικών με τους μαθητές και οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των εκπαιδευτικών και των μαθητών αλλά και μεταξύ των συμμαθητών συνιστούν ευνοϊκούς παράγοντες για την ουσιαστική επικοινωνία, την ενεργητική συμμετοχή και την ενσωμάτωση μηνυμάτων πρόληψης. Οι παρεμβάσεις στην εκπαιδευτική κοινότητα αφορούν ως τελική ομάδα στόχο στους μαθητές και ως ενδιάμεσες ομάδες στόχους στους εκπαιδευτικούς και στους γονείς.
Το Κέντρο Πρόληψης του Δήμου Περιστερίου πραγματοποιεί παρεμβάσεις στο πλαίσιο ατομικών συναντήσεων και στο πλαίσιο συναντήσεων μικρής και μεσαίας-μεγάλης ομάδας. Στην μικρή ομάδα αναβιώνονται οικογενειακές κυρίως καταστάσεις-η μικρή ομάδα παριστά τα δυναμικά της οικογένειας, ενώ στη μεγάλη ομάδα-η οποία παριστά τα κοινωνικά δυναμικά, αναδύεται μέσα από το διάλογο η ‘σημασία'(meaning) των πραγμάτων.
Οι τεχνικές που εφαρμόζονται είναι ο ελεύθερος συνειρμός, η ζωγραφική, οι δραματοποιήσεις κ.λ.π
Η παρέμβαση στους εκπαιδευτικούς καθίσταται αναγκαία δεδομένου ότι έχουν ιδιαίτερη σχέση με τα παιδιά, γίνονται δέκτες ποικίλων αντιδράσεων και παρέχουν δημιουργική επανατροφοδότηση εφόσον διαθέτουν γνώσεις, τα συμμερίζονται και επιτυγχάνουν την κατανόηση των ιδιαίτερων αναγκών τους. Επίσης, θεωρούνται πρότυπα για τους μαθητές λόγω της θέσης τους στο εκπαιδευτικό σύστημα, ενώ ως «σημαντικοί ενήλικες» επηρεάζουν την αυτοαντίληψη και την αυτοεκτίμηση των μαθητών.
Οι στόχοι των παρεμβάσεων είναι η δημιουργία θετικού κλίματος και ανάπτυξη ουσιαστικότερης επικοινωνίας μέσα στην καθ΄ έκαστο σχολείο κοινότητα και στην εκπαιδευτική κοινότητα ως όλον, η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ εκπαιδευτικών – γονέων μαθητών και η συμμετοχή όλων στην οργάνωση δραστηριοτήτων πρόληψης στη σχολική κοινότητα.
Ως εξέχων τελικός στόχος, επιδιώκεται η προώθηση της συνεργασίας της εκπαιδευτικής με την ευρύτερη κοινότητα ώστε τα σχολεία να καταστούν εστίες δραστηριοτήτων σε επίπεδο γειτονιάς.
Η φιλοσοφία των ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων όπως εφαρμόζονται στο Οδοιπορικό εμπνέεται από
α) την Ομαδική Ανάλυση (Foulkes),
Ο Foulkes εισήγαγε την έννοια του εντοπισμού του προβλήματος στην ομάδα. Εδώ εννοείται ότι κάθε μέλος μιας ομάδας μπορεί να εκφράζει ένα σύμπτωμα ή ένα πρόβλημα για δικούς του προσωπικούς λόγους, αλλά ταυτόχρονα εκφράζει και την δυναμική κατάσταση των σχέσεων μέσα σε μια ομάδα. Το ίδιο το φαινόμενο έχει αξία να αναλυθεί ως ομαδικό. Έτσι μεταφέρεται η προσοχή στις σχέσεις, σε αντίθεση με τη θετικιστική προσέγγιση του να αντιμετωπίζουμε τα φαινόμενα ως «πράγματα».
Κεντρικό στοιχείο της αποτελεί η έννοια της matrix (του δικτύου των σχέσεων το οποίο μπορεί να είναι θεραπευτικό), η αρχή της εκπαίδευσης του εγώ εν δράσει, και η ανάδειξη της μητρικής διάστασης της ομάδας και της πατρικής του συντονιστή (η σημασία administrative).
β) τη μεθοδολογία της Συμμετοχικής Έρευνας-Δράσης (ΣΕΔ),
Ο Kurt Lewin αναφέρει: Δεν θέλουμε έρευνα χωρίς δράση και δράση χωρίς έρευνα. Τίποτα πρακτικότερο από μια καλή θεωρία».
Η ΣΕΔ, σχεδιασμένη να ασχολείται απευθείας με συγκεκριμένα ζητήματα που προκύπτουν κατά την διάρκεια της εφαρμογής της, διέπεται από τρία βασικά κριτήρια:
α) επίτευξη θετικών αποτελεσμάτων ως προς τη δράση καθώς και την έρευνα ταυτόχρονα,
β) κυκλική φύση της διαδικασίας, η οποία συμπεριλαμβάνει σε κάθε φάση ανάπτυξής της έναν μηχανισμό ανατροφοδότησης και κριτικής επανεξέτασης του σχεδίου δράσης,
γ) ισότιμη συμμετοχή των ενδιαφερομένων σε όλες τις διαδικασίες και τις φάσεις ανάπτυξης με σαφή τρόπο, γεγονός που επιβάλλει και την επιλογή ομαδικών μορφών συνεργασίας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Abercrombie, M.L.J. (1986) «Δημιουργική Διδασκαλία και Μάθηση (η ανατομία της σκέψης)», Αθήνα: Gutenberg Παιδαγωγική Σειρά..
2. Bion, W.R. (1948-51) Experiences in groups. Human Relations, London: Tavistock.
3. Foulkes, S.H. & Anthony, E.J. (1990) Group Psychotherapy, London: Karnac Books.
4. Μarcolli, A. (2001) Ο θυμός των παιδιών- Παραμύθια για την κατανόηση της παιδικής συμπεριφοράς, Θεσσαλονίκη: University Studio Press.
5. Moreno, J.L. (1964) Psychodrama I. New York: Bacon House.
6. Ναυρίδης, Κ. (1993) «Προβλήματα ρόλου στην ομάδα-τάξη», στο Τσιάντης, Ι., Σιπητάνου, Α., Πάνιτς-Τζούμμα, Δ., Αρχοντάκη, Ι.,Σόλμαν, Μ., Ναυρίδης, K, Εγχειρίδιο για την ψυχοκοινωνική υγεία του παιδιού και του εφήβου, Αθήνα: Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς.
