«ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΙ»
Σάββατο 8 Μαρτίου 2014 (10:00-14:00)
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΠΟΔΙΟΠΟΜΠΑΙΟΥ ΤΡΑΓΟΥ
Αλεξανδρή Χ., Κλινική Ψυχολόγος MSc, Οικογενειακή Θεραπεύτρια, Ομαδική Αναλύτρια, Μέλος του Ελληνικού Οργανισμού Ψυχοθεραπείας και Παιδείας στην Ομαδική Ανάλυση (HOPEinGA).
Περίληψη
Το φαινόμενο του αποδιοπομπαίου τράγου είναι καθολικό, διαχρονικό και πανανθρώπινο. Aνιχνεύεται σε όλα τα επίπεδα κοινωνικής και ομαδικής ζωής και οργάνωσης, γεγονός που υπαινίσσεται ότι οι μηχανισμοί δημιουργίας του είναι βαθύτατα ριζωμένοι σε πυρηνικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης, συνεπώς αναδύεται με χαρακτηριστική σαφήνεια και επιτακτικότητα και στις θεραπευτικές ομάδες. Ο αποδιοπομπαίος χρησιμεύει ως δοχείο των ευρισκόμενων σε άρνηση και απώθηση συναισθημάτων και επιθυμιών και γίνεται περιέκτης των επιθυμιών των άλλων. Επειδή ο ρόλος του είναι συγκεκαλυμμένος και δεν αναγνωρίζεται από την ομάδα, τείνει να καθίσταται επαναλαμβανόμενο φαινόμενο σε μία διαλεκτική ανάμεσα στο «όφελος» για την ομάδα και στην επιβάρυνση του αποδιοπομπαίου μέλους. Η διερεύνηση του φαινομένου του αποδιοπομπαίου τράγου αποτελεί δυσχερές, αλλά και ενδιαφέρον εγχείρημα. Στο φαινόμενο συναντώνται και τέμνονται αντιθετικές ή συμπληρωματικές κατηγορίες: το ατομικό και το ομαδικό, το καλό και το κακό, η σύγκρουση και η ενότητα. Πάνω από όλα όμως, ο αποδιοπομπαίος τράγος είναι μία χαρακτηριστική εικόνα διασύνδεσης μεταξύ της συνείδησης και του ασυνειδήτου με συλλογικές, και όχι μόνο ατομικές, συνέπειες. Αυτό το γεγονός καθιστά τη διερεύνησή του κοινωνικά επιβεβλημένη αλλά και θεραπευτικά απαραίτητη. Μικρή συμβολή σε αυτήν την διερεύνηση φιλοδοξεί να παράσχει η συγκεκριμένη παρουσίαση.
Βιβλιογραφία
1. Eagle J. & Newton PM. Scapegoating in small groups: An organizational approach. Human Relations, 1981, 34(4): 283-301.
2. Berkowitz L. & Green J. The stimulus qualities of the scapegoat. Journal of Abnormal and Social Psychology, 1962, 64: 293-301.
3. Adorno T., Frenkel-Brunswick E., Levinson DJ. and Sandford RN. The Authoritarian Personality. Harper & Row: New York, 1950.
4. Beck AP. & Peters L. The research evidence for distributed leadership in therapy groups. International Journal of Group Psychotherapy, 1981, 31: 43-71.
5. Beck AP., Dugo JM., Eng AM., Lewis CM. & Peters LN. The participation of leaders in the structural development of therapy groups. In Advances in group psychotherapy: Integrating research and practice. RR. Dies & KR. MacKenzie (Eds.), International Universities Press, New York, 1983: 137-158.
6. Bion WR. Experiences in groups. Basic Books, New York, 1961.
7. Burnes RT. & Ross K. Applying Social Justice to Oppression and Marginalization in Group Process: Interventions and Strategies for Group Counselors. The Journal for Specialists in Group Work, 2010, 35(2): 169-176.
8. Colman AD. & Colman LL. Love and Ecstasy. Seabury, New York, 1975.
9. Colman AD. & Geller Μ. Group Relations Reader II. A.K. Rice Institute, Washington, D.C., 1985.
10. Cohen BD. & Schermer VL. On scapegoating in therapy groups: A social constructivist and intersubjective outlook. International Journal of Group Psychotherapy 2002, 52: 89–109.
11. Desmond J. & Kavanagh D. Organization as Containment of AcquisitiveMimetic Rivalry: The Contribution of Rene Girard. Culture and Organization, 2003, 9(4): 239–251.
12. DeVerteuil R. The Scapegoat Archetype. Journal of Religion and Health, 1966, 5, (3): 217-222.
13. Douglas T. Scapegoats: Transfering Blame. Routlegde, London, 1995.
14. Gabbard GO. Psychodynamic psychiatry in clinical practice (4th Ed.). American Psychiatric Press, New York, 2005.
15. Ganzarain R. Effects of projective identification on therapists and group mates. Group Analysis 1992, 25: 15-18.
16. Garrels S. Imitation, Mirror Neurons, and Mimetic Desire: Convergence between the Mimetic Theory of Rene Girard and Empirical Research on Imitation. Journal of Violence, Mimesis and Culture, 2006, 12 (13):67-72.
17. Girard R. The Girard reader. Crossword, New York, 1996.
18. Girard R. Violence and the sacred. The Athlone Press, London, 1977.
19. Girard R. Things hidden since the foundation of the world. The Athlone Press, London, 1987.
20. Jung CG. The undiscovered self (present and future). Princeton University Press, Princeton, N.J., 1957.
21. Kraupl-Taylor FK. The uses of scapegoats. New Society 9, January, 1964.
22. Livesley W J. & MacKenzie KR. Social roles in psychotherapy groups. In: Advances in group psychotherapy,Integrating research and practice. RR. Dies & KR. MacKenzie (Eds.), International Universities Press, New York, 1983: 123-129.
23. Mann R. Interpersonal styles and group development. Wiley, New York, 1967.
24. Malcus L. Indirect scapegoating via projective identification and the mother group. International Journal of Group Psychotherapy, 1995, 45:55–69.
25. Moreno JK. Scapegoating in Group Psychotherapy. International Journal of Group Psychotherapy, 2007, 57 (1): 93-102.
26. Ringwald JW. An investigation of group reaction to central figures. In: Analysis of groups. G. Gibbard, J. Hartman & R. Mann (Eds.), Jossey-Bass, San Francisco, 1974: 220-246.
27. Rutan JS. & Stone WN. Psychodynamic group psychotherapy. Guilford, New York, 1993.
28. Scheidlinger S. On scapegoating in group psychotherapy. International Journal of Group Psychotherapy, 1982, 32(2): 121-143.
29. Schoenewolf G. The Scapegoat and the Holy Cow in Group Therapy. Journal of Contemporary Psychotherapy, 1998, 28 (3): 277-285.
