Αποστόλης Αγγελόπουλος, Ψυχολόγος, Ομαδικός Αναλυτής, Ιδρυτικό μέλος και μέλος της Ομάδας Διεύθυνσης του Οργανισμού, μέλος της IAGP
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η όρος «ομαδική ψυχοθεραπεία» χρησιμοποιείται ήδη εδώ και 75 περίπου χρόνια και είναι σχεδόν 100 τα χρόνια από τότε που κάποιοι πρωτοπόροι προσπάθησαν να «θεραπεύσουν» σε πλαίσιο ομάδας.
Οι πιο πολλές ιστοριογραφίες της ομαδικής ψυχοθεραπείας συμφωνούν στις εκτιμήσεις τους για τις εναρκτήριες πρακτικές και τους «προγόνους» ή πρωτεργάτες των σύγχρονων προσεγγίσεων. Είναι πολύ δυσκολότερο όμως να εξηγηθούν – και να υπάρχει και κάποιος βαθμός συμφωνίας μεταξύ των ερευνητών – οι λόγοι ή οι αιτίες για τις οποίες αυτή η πρακτική ανέτειλε εκεί στις αρχές του 20ου αιώνα.
Γι’ αυτό και είτε η δημιουργία των πρώτων ομάδων θεωρείται κάτι σαν φυσική εξέλιξη της ιστορίας των «θεραπειών της ψυχής» χωρίς περαιτέρω ερωτήματα, είτε πιστώνεται στη δημιουργικότητα και το πείσμα των ιδρυτών των διάφορων σχολών.
Οι ίδιοι δε οι πρωτεργάτες στα κείμενά τους αναφέρουν τεράστιο πλήθος ετερόκλητων επιρροών ριζικά διαφορετικών μεταξύ τους. Άλλες πάλι φορές δύο ή και περισσότεροι άνθρωποι ταυτόχρονα – και χωρίς να ξέρουν ο ένας την εργασία του άλλου – δρουν με παρόμοιο τρόπο και δημιουργούν παρόμοιες προσεγγίσεις σε διαφορετικές γωνιές του πλανήτη (π.χ. Ρωσία, Γερμανία, ΗΠΑ). Ενίοτε γίνονται σχεδόν ταυτόχρονα εφευρέτες όρων, δίνοντας στις ίδιες λέξεις διαφορετικό νόημα (όπως η Ομαδική Ανάλυση του Burrow και του Foulkes).
Η κοινωνική και πολιτιστική προσέγγιση έγκειται ακριβώς στην προσπάθεια να ενταχθούν τα ιστορικά γεγονότα σε έναν ενιαίο καμβά μέσω της διασύνδεσης τους με τα κοινωνικά και πολιτιστικά φαινόμενα της εποχής τους. Στην παρούσα εργασία η ιστορία της ομαδικής ψυχοθεραπείας εξετάζεται ως ένα αμιγώς δυτικοευρωπαϊκό πολιτιστικό φαινόμενο που αντλεί την ύπαρξή του από τρεις πηγές: την ενασχόληση με την ψυχική υγεία ως κοινωνική πρακτική, την αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων και τη γοργή συσσώρευση των μαζών των σύγχρονων κοινωνιών.
Μέσα από αυτό το πρίσμα γίνεται προσπάθεια να καταγραφεί η ιστορική συνέχεια της ομαδικής ψυχοθεραπείας και η ανάδειξη της διανοητικής ιστορίας ως κοινωνικής και πολιτιστικής πρακτικής.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Alexander F. (1946) The corrective emotional experience, in Alexander, F., French T. et al., Psychoanalytic Therapy: Principles and Application. New York: Ronald Press
2. Anthony E. (1971) The History of Group Psychotherapy, in Kaplan, H. & Sadock, B. (eds.) (1971/1993), Comprehensive Group Psychotherapy. Baltimore: Williams & Wilkins p. 3-35
3. Anzieu D. (1984) The Group and the Unconscious, London: Routledge
4. Armstrong D., Lawrence W.G. & Young R.M. (1997) Group Relations: An Introduction. London: Process Press
5. Behr H., Hearst L. (2005) Group – Analytic Psychotherapy. A Meeting of Minds. London: Whurr Publishers
6. Bion W. R. (2000) Experiences in Groups and other papers, London: Brunner – Routledge
7. Blatner A. (2000) Foundations of Psychodrama: History, Theory & Practice. New York: Springer
8. Farr R. (1996) The roots of modern social psychology. Oxford: Blackwell
9. Foulkes S. (1991) Introduction to Group-Analytic Psychotherapy. London: Karnac
10. Foulkes S. (1964/2002) Therapeutic Group Analysis. London: Karnac
11. Foulkes S., Antony E. (1957/1990) Group psychotherapy. The psychoanalytic approach. London: Karnac
12. Graumann C.F. & Moscovici S. (eds.) (1986) Changing Conceptions of Crowd Mind and Behaviour. N.Y.: Springer-Verlag
13. Jansz J., van Drunen P. (eds.) (2005) A Social History of Psychology. London: Blackwell
14. Κρίστεβα Τ. (2000) Οι νέες αρρώστιες της ψυχής. Αθήνα: Καστανιώτης
15. Main T. (1983/2000) The Concept of the Therapeutic Community: Variations and Vicissitudes», in Pines Μ. The Evolution of Group Analysis, London: Routledge-Kegan Paul p. 197-217
16. Nitsun M. (2000) «The future of the group», International Journal of Group Psychotherapy, 50(4): 455-472
17. Pines M. ed. (1985) Bion and Group Psychotherapy, London/Boston: Routledge & Kegan Paul
18. Rose N. (1989) Governing the soul. The shaping of the private self. London: Routledge
19. Rutan S.J. & Stone N.W. (1993) Psychodynamic Group Psychotherapy. N.Y.: Guilford Press
20. Simon R. (1992) One on One. Conversations with the Shapers of Family Therapy. London: Guilford Press
21. Yalom I.D. (1994) The Theory & Practice of Group Psychotherapy. N.Y.: Basic Books
