ΑΝΟΙΧΤΗ ΗΜΕΡΙΔΑ
“ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ – 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΤΕΜ ΚΑΙ ΤΑΜΠΟΥ ΤΟΥ ΦΡΟΙΝΤ”
Τοτέμ, Ταμπού και το σύμπλεγμα του αποδιοπομπαίου τράγου.
Χαρά Αλεξανδρή, Κλινική Ψυχολόγος Msc, Θεραπεύτρια Οικογένειας, Ομαδική Αναλύτρια και Μέλος των BPS, IFTA, GAS, IAGP & HOPEinGA
Περίληψη
O Freud στο Τοτέμ και Ταμπού αναφέρεται στην ιστορία του θυσιαστικού φόνου του μοχθηρού πατέρα από τους γιους του – ενός φόνου που στάθηκε η απαρχή της κοινωνικής οργάνωσης, της θρησκείας και του πολιτισμού εν γένει. Ο αρχέγονος Πατέρας, ως θύμα πλέον, ιεροποιείται και προκαλεί μίσος και λατρεία ταυτόχρονα, αφού γύρω από τη φιγούρα του συγκροτείται η συλλογικότητα. Σε πλήρη αντιστοιχία με την πρωταρχική θυσία, το φαινόμενο του αποδιοπομπαίου τράγου επαναλαμβάνει τις ενοποιητικές και εξορκιστικές του κακού ιδιότητες του συλλογικού θύματος. Το σύμπλεγμα του αποδιοπομπαίου τράγου υποστασιοποιεί ανάλογους θυματοποιητικούς μηχανισμούς σε ατομικό και αναπτυξιακό επίπεδο, διαμορφώνοντας την αντίστοιχη προσωπικότητα, η οποία εικονογραφείται σε μία βαθεία αίσθηση υπαρξιακής εξορίας και ερημιάς. Στην παρούσα εργασία γίνεται εκτενής περιγραφή των χαρακτηριστικών και της δυναμικής του συμπλέγματος του αποδιοπομπαίου τράγου, καθώς και αναφορά στους κεντρικούς άξονες της θεραπευτικής προσέγγισης, με σκοπό την ανάδειξη τόσο του θεωρητικού ενδιαφέροντος, όσο και της κλινικής δυσχέρειας με τις συνακόλουθες θεραπευτικές προκλήσεις.
Βιβλιογραφία
Berkowitz, L., & Green, J. (1962) The stimulus qualities of the scapegoat. Journal ofAbnormal and Social Psychology, 64, 293-301.
Colman, A. D. (1989). The Scapegoat: A psychological perspective. Contributions to Social and Political Science, F. Gabelnick and A. W. Carr, eds. Washington, D.C.: A.K. Rice Institute.
Colman, A.D. (1995). Up From Scapegoating. Chiron publications.
DeVerteuil, R. “The Scapegoat Archetype.” Journal of Religion and Health, vol. 5, no. 3 (1966).
Douglas, T. (1995). Scapegoats: Transfering Blame. Routlegde, London.
Douglas, T. (1966). Purity and Danger: An Analysis of Concepts of Pollution and Taboo. Routledge & Kegan Paul, London
Edinger, E. F. (1985). Anatomy of the Psyche. Open Court, La Salle.
Edinger, E. F.(1984) The Creation of Consciousness: Jung’s Myth for Modern Man. Inner City Books, Toronto.
Edinger, E. F. (1972). Ego and Archetype: Individuation and the Religious Function of the Psyche. G.P. Putnam’s Sons, New York.
Fordham, M. . Jungian Psychotherapy: A Study in Analytical Psychology. John Wiley & Sons, New York, 1978.
Fordham, M. 1985. Explorations into the Self. London: Academic Press.
Frazer, J. G. The Scapegoat, vol. 9 of The Golden Bough: A Study in Magic and Religion. Macmillan & Co., London, 1920.
Freud, S. (1960) Totem and taboo: Some points of agreement between the mental lives of savages and neurotics, authorized translation by James Strachey (Ed.), London: Routledge.
Gemmill, G. (1986a). The dynamics of the group shadow in intergroup relations. Small Group Behavior, 1,7 299-240.
Gemmill, G. (1989). The dynamics of scapegoating in small groups. SmallGroup Behavior, 20, 95–104.
Gergen, K. J. (1991). The saturated self. New York: Basic Books.
Girard, R. (1979) The scapegoat, Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Girard, R. (1987) Things hidden since the foundation of the world, London: The Athlone Press.
Jung, C. G. 1921. Psychological Types. CW, vol. 6. Princeton University Press, 1971.
Jung C. G. 1950. Concerning Rebirth. In CW, vol. 5 Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1956.
Jung C. G. 1957.The undiscovered self (present and future). In CW 10:245-304. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1964
Maccoby, H. (1982). The Sacred Executioner: Human Sacrifice and the Legend of Guilt. Thames & Hudson, London.
Malcus, L. (1995). Indirect scapegoating via projective identification and the mother group. International Journal of Group Psychotherapy, 45,55–71.
Manghi, S. (2006): Traps for Sacrifice: Bateson’s Schizophrenic and Girard’s Scapegoat, World Futures: The Journal of Global Education, 62:8, 561-575.
Perera S.(1986). The Scapegoat Complex : Toward a Mythology of Shadow and Guilt Studies in Jungian Psychology. Brinton .Inner City Books. Toronto, Canada.
Perera S. (1981) Descent to the Goddess: A Way of Initiation for Women. Inner City Books, Toronto, 1981.
Vogel, E., & Bell, N. (1964). The emotionally disturbed child as the family scapegoat. In W. G.
Toker, E. (1972). The scapegoat as an essential group phenomenon. International Journal of Group Psychotherapy, 22, 320–332.
